عشق و وابستگی

ׁׁׁׁ"اگر به زبان مردم و فرشتگان سخن گویم و عشق نداشته باشم، به نُحاس ِ صدادهنده و سنج ِ فغان کننده مانندم. اگر صاحب عطیه ی پیشگویی باشم و آگاه باشم بر تمام اسرار و بر تمام دانش ها؛ اگر ایمانم چنان کامل باشد، تا آنجا که کوه ها را جا به جا کنم، و عشق نداشته باشم، هیچم.

ׁׁׁׁاگر تمامی اموالم را میان فقرا تقسیم کنم و اگر بدن خود را به آتش بسپارم، اما اگر عشق نداشته باشم، هیچ حاصلی به دستم نیست.

ׁׁׁׁعشق بردبار است، عشق مهربان است، در آتش حسد نمی سوزد، کبر ندارد، غرور ندارد، اطوار ناپسندیده ندارد، نفع خویش را خواهان نیست، خشم نمیگیرد، سوءظن ندارد، از ناراستی شاد نمی شود اما با راستی به شعف می آید، در همه چیز صبر می کند، همه را باور می کند، همواره امیدوارست و همواره بردبار ... . عشق هرگز نابود نمی شود." (1)

ׁׁׁׁشاید این چند خط پولس قدیس برای توصیف عشق کافی باشد، اما لازم می دانم نکاتی چند را در این باب متذکر شوم. عشقی که در اینجا بحث می شود، عشق بالغانه است، عشقی که حد و مرز ندارد، حساب و کتاب سرش نمی شود. تملک ندارد و به دنبال منفعت نیست. نمی دانم چرا اکثرا عشق با وابستگی اشتباه گرفته می شود. وابستگی و عشق دو مقوله مجزا هستند. وابستگی عشق به خطا رفته است. وابستگی تملک معشوق و در بند کشیدن و اسارت اوست و عشق آزادی او. عاشق بدون قید و شرط و بدون چشمداشت معشوقش را دوست می دارد، او را آزاد می گذارد، به او مظنون نیست و در قبال ابراز عشقش درخواستی ندارد و تایید معشوق را طلب نمی کند. به دنبال اثبات عشق خویش به معشوق نیست. به هم کس و همه چیز عشق می ورزد و به عشق دیگران به معشوقش حسد ندارد.

ׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁگر از دوست چشمت به احسان اوست

ׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁׁتو در بند خویشی نه در بند دوست.

ׁׁׁׁبه نظر من شعر "ای که تویی همه کسم، بی تو میگیره نفسم، اگه تو رو داشته باشم، به هرچی می خوام می رسم ... " و امثال آن، گرچه در نگاه اول بسیار عاشقانه به نظر می رسند که عاشق خود را در معشوق خویش غرق کرده است، اما وابستگی مطلق است. عشقی که ما را از نفس کشیدن باز می دارد، عشق نیست. عشقی درست است که ما را متعالی کند و به کمال برساند، به ما انگیزه دهد نه آنکه دست و پای ما را ببندد.

ׁׁׁׁعاشق و معشوق مانند دو ریل قطار به صورت موازی با هم حرکت می کنند. دو دنیای متفاوت، دو فکر مجزا که به یک سمت و یک جهت در حرکتند. دو دنیا که نه آنقدر از هم دور باشند که فکر کنند مستقل زندگی می کنند و نه آنقدر نزدیک باشند که به نظر برسد به حریم خصوصی هم تجاوز می کنند. البته چون هیچ انسانی کامل نیست، همیشه عشق با وابستگی همراه می شود. می دانیم که مالک معشوقمان نیستیم، اما چون کامل نیستیم، سعی در تملک او داریم، در قبال عشقمان درخواست می کنیم و به عشق فرد دیگری به معشوقمان حسد می ورزیم. به معشوقمان مظنونیم و سعی در اسارت او داریم.

ׁׁׁׁ"تجزیه و تحلیل عشق بس است. اینک باید بکوشیم که انرژی عشق از ما بگذرد ... . عشقی که هنگام نفوذ به درون ما، نرم می کند، ناب می کند، تازه می کند، بازسازی می کند، دگرگون می کند. پس بگذارید عشق وارد شود ... . هدف ما در این دنیا باید همین باشد: آموختن عشق ورزیدن ... . زندگی هزاران فرصت برای آموختن عشق ورزیدن در اختیار ما می گذارد ... . زندگی یک تعطیلات طولانی نیست، آموزش مداوم است. و مهم ترین درسی که در پیش داریم همین است: آموختن عشق ورزیدن، و هر بار بهتر عشق ورزیدن." (2)

1- قطعه ای از رساله ی اول پولس قدیس به قرنتیان، عهد جدید.

2- بخشی از کتاب عطیه برتر، پائولو کوئلیو.